Batıya Açılan Kapı İpsala
İpsala, yüzölçümü 753 km² olan bir ilçemizdir. Kuzeybatıda Meriç, Kuzeydoğuda Uzunköprü, Doğuda ve Güneyde Keşan, Güneybatıda Enez ilçeleri ile çevrilidir. İlin Güneybatısında yer alan İpsala, alçak tepelerle engebeleşmiş, dalgalı düzlüklerden oluşan bir doğal yapı gösterir. Kuzey ve Doğu kesimlerinin 100-300 metre arasında değişen yükseltiler, Batı kesimini ise aşağı Meriç ovasının bir parçasını oluşturan İpsala Ovası kaplar. Meriç Irmağı ve kollarıyla sulanan ve sık sık su baskınına uğrayan ova, 1960’larda Meriç Irmağı boyunca yapılan setlerle ilin en büyük ve verimli tarım alanlarından biri durumuna getirilmiştir.
Batıda Meriç kuzeybatıda da Ergene Irmakları ilçenin doğal sınırını çizer. Ergene Irmağının kollarından Basamaklar Deresi üzerinde sulama ve taşkın önleme amacıyla kurulan Altınyazı Barajı göl alanının bir bölümü, Yeni Karpuzlu Göleti ve Sultanköy Barajı da ilçe sınırları içindedir.
Batıda Meriç kuzeybatıda da Ergene Irmakları ilçenin doğal sınırını çizer. Ergene Irmağının kollarından Basamaklar Deresi üzerinde sulama ve taşkın önleme amacıyla kurulan Altınyazı Barajı göl alanının bir bölümü, Yeni Karpuzlu Göleti ve Sultanköy Barajı da ilçe sınırları içindedir.
İpsala İlçe Merkezi, İpsala ovasının kuzeydoğusundaki bir tepenin yamacında kurulmuştur. İlçenin 2 km güneyinden geçerek Yunanistan sınırındaki İpsala Sınır Kapısına ulaşan E-25 karayolu, Keşan’da Eceabat’tan gelen E-24 karayoluyla kavşak yapar. Bu karayolu kasabadan geçen bir yolla Havsa ve Silivri yakınlarındaki iki yerden E-5 karayoluyla birleşir. İpsala İlçesi İl Merkezi Edirne’ye 108 km uzaklıktadır.
İlçenin komşu ilçelerle bağlantısı kara yoluyla olup, ilçenin bütün köyleriyle ulaşımında bir problem yoktur. İlçe merkezinden Edirne, Tekirdağ, İstanbul ve Ankara’ya düzenli olarak otobüs seferleri yapılmaktadır. İpsala ilçesine Keşan ilçesinden ulaşılır. Yollar asfalt olup, ilçe merkezi ve köyler arasındaki ulaşım yıl boyu yapılmaktadır.
İlçemiz ekonomisi tarım ve tarıma dayalı ekonomik yapı arz etmektedir. Kendi içinde ise bitkisel üretim daha ağırlıklı olup hayvansal üretim de önemli ölçüde yapılmaktadır. Bunun yanında tarıma dayalı sanayi de göze çarpmaktadır. Son yıllarda tarıma dayalı sanayide bir canlılık görülmektedir.
İlçenin toplam yüzölçümü 66029 hektardır. Bu alanın 49180 hektarı tarım arazisi, 950 hektarı orman arazisi ve 1127 hektarı çayır-mera arazisidir. Tarım dışı alan ise 11360 hektardır.
İlçemiz ekonomisi tarım ve tarıma dayalı ekonomik yapı arz etmektedir. Kendi içinde ise bitkisel üretim daha ağırlıklı olup hayvansal üretim de önemli ölçüde yapılmaktadır. Bunun yanında tarıma dayalı sanayi de göze çarpmaktadır. Son yıllarda tarıma dayalı sanayide bir canlılık görülmektedir.
İlçenin toplam yüzölçümü 66029 hektardır. Bu alanın 49180 hektarı tarım arazisi, 950 hektarı orman arazisi ve 1127 hektarı çayır-mera arazisidir. Tarım dışı alan ise 11360 hektardır.
İPSALA'NIN TARİHÇESİ
İlçemizin bulunduğu bölge çok eski bir yerleşim bölgesidir. Bölgeye ilk gelenlerin M.Ö. 4000 yıllarında Trak kavimleri olduğu bilinmektedir. Diğer bir kaynağa göre de M.Ö. XX. Yüzyıldan itibaren Orta Asyalı Traklar Karadeniz in Kuzeyinden ve Tuna üzerinden gelerek ilçemizde yerleşmeye başladılar.
M.Ö. XII. Yüzyıla kadar ki 800 yıl boyunca yeni yeni Trak boyları gelip, bölgeye ve Doğu Trakya ya yerleşti. Balkan Yarımadasının birçok kısmı bu gelen akım ile doldu. Traklar, Balkan Yarımadasına maden devri medeniyetini getirdiler. Onlardan kalma paralar, Trakların yazı bildiklerini ve kullandıklarını göstermektedir. Buradan çıkarılan şu ki, İlçemizde İlkçağ Trak Türklerinin gelip yerleşmesiyle başlamıştır. İpsala da yaşayan Traklar Türk Ulusunun kollarından biri olan Trak Boyunun Odris Buduna (Kavmine) bağlı kabilelerden oluşmaktaydı. Bölgeye gelen Traklar Meriç havzasının orta ve aşağı bölümlerine yerleşmişlerdi.
M.Ö. XII. Yüzyıla kadar ki 800 yıl boyunca yeni yeni Trak boyları gelip, bölgeye ve Doğu Trakya ya yerleşti. Balkan Yarımadasının birçok kısmı bu gelen akım ile doldu. Traklar, Balkan Yarımadasına maden devri medeniyetini getirdiler. Onlardan kalma paralar, Trakların yazı bildiklerini ve kullandıklarını göstermektedir. Buradan çıkarılan şu ki, İlçemizde İlkçağ Trak Türklerinin gelip yerleşmesiyle başlamıştır. İpsala da yaşayan Traklar Türk Ulusunun kollarından biri olan Trak Boyunun Odris Buduna (Kavmine) bağlı kabilelerden oluşmaktaydı. Bölgeye gelen Traklar Meriç havzasının orta ve aşağı bölümlerine yerleşmişlerdi.
Pers İmparatoru I. Daryüs (Büyük Dara), M.Ö. VI. Yüzyıl sonlarında ilçemizin bulunduğu bu bölgeyi İmparatorluğuna eklemiş, Traklar Pers İmparatorluğunun zayıflama döneminde, aralarında birleşip isyan çıkarmışlardır. Trez Atlı Boy Beyi Başkanlığında bir Trak Devleti kurmuşlardır. Bu kurulan Türk Trak Devletinin Başkenti Kipsela (İpsala) idi.
Başkenti Kipsela (İpsala) olan Trak boyu Odrisler) bu bölgede yıllarca egemenlik sürmüşlerdir. Edirne ilini de başkenti Kipsela (İpsala) olan Odrisler kurmuşlardır.
I.Murat ın kumandanlarından Evranos Bey tarafından 1356 yılında alınmış olan İpsala İlçesi nin Osmanlı tarihinde önemli bir yeri vardır. O tarihte çayır olan bugünkü çeltik ekili sahalarda Osmanlı Ordusu na AT yetiştirilirdi. İyi cins kısrak sürüleri, azgın aygırları yanlarında bu otlar üzerinde yaz kış dolaşırdı. Binilecek çağa gelen taylar bu çayırlarda kementlerle tutulur, Edirne ye götürülür donatılır, eğitime tabi tutulurdu.
Osmanlı Ordusu na giren İpsala tayları, Türk Akıncıları nı zafer yollarına taşır dururdu. İpsala yüzyıllarca Osmanlı Süvari Ordusu na at yetiştirilen bir kaynak olmuştur.
İpsala ilçesi önce Sofulu ya Balkan Savaşı ndan sonra da İbriktepe ye bağlı nahiye idi. İpsala ilçesi 28 Mayıs 1928 tarihinde 1282 sayılı kanun ile kaza olmuş ve Resmi Gazete'nin 902 sayısında yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
M.Ö. XII. Yüzyıla kadar ki 800 yıl boyunca yeni yeni Trak boyları gelip, bölgeye ve Doğu Trakya ya yerleşti. Balkan Yarımadasının birçok kısmı bu gelen akım ile doldu. Traklar, Balkan Yarımadasına maden devri medeniyetini getirdiler. Onlardan kalma paralar, Trakların yazı bildiklerini ve kullandıklarını göstermektedir. Buradan çıkarılan şu ki, İlçemizde İlkçağ Trak Türklerinin gelip yerleşmesiyle başlamıştır. İpsala da yaşayan Traklar Türk Ulusunun kollarından biri olan Trak Boyunun Odris Buduna (Kavmine) bağlı kabilelerden oluşmaktaydı. Bölgeye gelen Traklar Meriç havzasının orta ve aşağı bölümlerine yerleşmişlerdi.
M.Ö. XII. Yüzyıla kadar ki 800 yıl boyunca yeni yeni Trak boyları gelip, bölgeye ve Doğu Trakya ya yerleşti. Balkan Yarımadasının birçok kısmı bu gelen akım ile doldu. Traklar, Balkan Yarımadasına maden devri medeniyetini getirdiler. Onlardan kalma paralar, Trakların yazı bildiklerini ve kullandıklarını göstermektedir. Buradan çıkarılan şu ki, İlçemizde İlkçağ Trak Türklerinin gelip yerleşmesiyle başlamıştır. İpsala da yaşayan Traklar Türk Ulusunun kollarından biri olan Trak Boyunun Odris Buduna (Kavmine) bağlı kabilelerden oluşmaktaydı. Bölgeye gelen Traklar Meriç havzasının orta ve aşağı bölümlerine yerleşmişlerdi.
Pers İmparatoru I. Daryüs (Büyük Dara), M.Ö. VI. Yüzyıl sonlarında ilçemizin bulunduğu bu bölgeyi İmparatorluğuna eklemiş, Traklar Pers İmparatorluğunun zayıflama döneminde, aralarında birleşip isyan çıkarmışlardır. Trez Atlı Boy Beyi Başkanlığında bir Trak Devleti kurmuşlardır. Bu kurulan Türk Trak Devletinin Başkenti Kipsela (İpsala) idi.
Başkenti Kipsela (İpsala) olan Trak boyu Odrisler) bu bölgede yıllarca egemenlik sürmüşlerdir. Edirne ilini de başkenti Kipsela (İpsala) olan Odrisler kurmuşlardır.
I.Murat ın kumandanlarından Evranos Bey tarafından 1356 yılında alınmış olan İpsala İlçesi nin Osmanlı tarihinde önemli bir yeri vardır. O tarihte çayır olan bugünkü çeltik ekili sahalarda Osmanlı Ordusu na AT yetiştirilirdi. İyi cins kısrak sürüleri, azgın aygırları yanlarında bu otlar üzerinde yaz kış dolaşırdı. Binilecek çağa gelen taylar bu çayırlarda kementlerle tutulur, Edirne ye götürülür donatılır, eğitime tabi tutulurdu.
Osmanlı Ordusu na giren İpsala tayları, Türk Akıncıları nı zafer yollarına taşır dururdu. İpsala yüzyıllarca Osmanlı Süvari Ordusu na at yetiştirilen bir kaynak olmuştur.
İpsala ilçesi önce Sofulu ya Balkan Savaşı ndan sonra da İbriktepe ye bağlı nahiye idi. İpsala ilçesi 28 Mayıs 1928 tarihinde 1282 sayılı kanun ile kaza olmuş ve Resmi Gazete'nin 902 sayısında yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
EVLİYA ÇELEBİ'NİN SEYAHATNAMESİNDE İPSALA BÖLÜMLERİ
Ünlü Türk Seyyahı Evliya ÇELEBİ’nin ünlü “seyahatnamesi”nde İpsala’ya dair yer alan pasajlar sırasıyla şöyledir:
"Orhan Gazi, saltanatında Bursa’yı Rumların elinden kurtarıp, Edirne’nin Fethine gayret etmiştir. Edirne’nin ikinci hükümet merkezi olmasına karar verip bizzat Hacı Bektaş-ı Veli’nin huzurunda Gülbanki Muhammedi çekilip Fatiha okundu. Hacı Bektaş-ı Veli kendisi ve üç yüz dervişi ve yetmiş askerinden Ece Yakup, Hale Dede, Yalvaç Dede, Karamürsel, Kara Hoca, Kara Ören, adlı gaziler Kapıdağı’ndan sallar ve keleklerle besmele çekip Rumeli’ye geçtiler. Baskınlar edip önce İPSALA KALESİ’ni fethedip, vakit geldiğinde, önce Cuma namazını kıldılar. İLK SALA’dan galat olarak buraya daha sonra İPSALA demişlerdir. Rumeli’de ilk Osmanlı eline geçen kale İPSALA’dır. Orhan Gazi’nin oğlu Süleyman Şah tarafından fetih olunmuştur."
"...Kısaca 7 senede Türk askerleri yetmiş tane sağlam kale alıp savaş hünerlerini dost ve düşmanlarına göstermişlerdir. Sonra Süleyman Şah ava meraklı olduğundan bir turnaya şahin salıp avlamaya atıyla hızla giderken atından yuvarlanıp Allah’ın (C.C) emriyle rahmete kavuşup öldü. Bunu duyan kafirler kızıl yumurtalar boyayıp bayram ettiler. Onlar bayram ederken İslam askerleri mahzundu. Bundan sonra 1.Murat derhal İstanbul ve Edirne yakınlarına varıncaya kadar baskınlar yaptılar ki Rumlar, Edirne’den çıkamaz oldular. İPSALA dışına çıkan gaziler yine bol ganimet alıp İPSALA’ya dönerlerdi….”
Evliya Çelebi, gezileri sırasında Bolayır ve Kavak’ı ziyaretlerinde sonra İPSALA’ya tekrar gelir. Kaynak Köyü dibinden “Eksmil” Kalesi’nin dibinden geçerek İPSALA’ya gelirler. Evliya Çelebi burada şunları yazmış :
“Eksmil Doğusunda mamur köyler içinden geçip İPSALA KALESİi’ne geldik. Hicri 758 (Miladi 1356) senesinde burayı Edirne Kralı elinden Gazi Süleyman Paşa fethedip Cuma Namazını burada kıldığından “İptida Sala”–Önce Namaz-dan kısaltma olarak adı “İPSALA” kalmıştır. Fethinden sonra Rumların eline düştüyse de tekrar 1.Murat zamanında Lala Şahin Paşa tarafından geri alınmıştır…”
“Hala Rumeli eyaletinde 150 akçelik kazadır. Yeniçeri serdarı, sipahi, kükhüda yeri vardır. Meriç, Tunca ve Arda nehirlerinin birleştikleri geniş ve verimli yerde şirin bir şehir olup Farecik şehrinin doğu tarafında ve ovaları bir konak kadar bir mesafededir. İPSALA’dan Farecik’e gitmek isteyen buradan gemilere, sallara binip karşıya yarım saatte ulaşırlar. Deniz gibi bir nehirdir…”
"Orhan Gazi, saltanatında Bursa’yı Rumların elinden kurtarıp, Edirne’nin Fethine gayret etmiştir. Edirne’nin ikinci hükümet merkezi olmasına karar verip bizzat Hacı Bektaş-ı Veli’nin huzurunda Gülbanki Muhammedi çekilip Fatiha okundu. Hacı Bektaş-ı Veli kendisi ve üç yüz dervişi ve yetmiş askerinden Ece Yakup, Hale Dede, Yalvaç Dede, Karamürsel, Kara Hoca, Kara Ören, adlı gaziler Kapıdağı’ndan sallar ve keleklerle besmele çekip Rumeli’ye geçtiler. Baskınlar edip önce İPSALA KALESİ’ni fethedip, vakit geldiğinde, önce Cuma namazını kıldılar. İLK SALA’dan galat olarak buraya daha sonra İPSALA demişlerdir. Rumeli’de ilk Osmanlı eline geçen kale İPSALA’dır. Orhan Gazi’nin oğlu Süleyman Şah tarafından fetih olunmuştur."
"...Kısaca 7 senede Türk askerleri yetmiş tane sağlam kale alıp savaş hünerlerini dost ve düşmanlarına göstermişlerdir. Sonra Süleyman Şah ava meraklı olduğundan bir turnaya şahin salıp avlamaya atıyla hızla giderken atından yuvarlanıp Allah’ın (C.C) emriyle rahmete kavuşup öldü. Bunu duyan kafirler kızıl yumurtalar boyayıp bayram ettiler. Onlar bayram ederken İslam askerleri mahzundu. Bundan sonra 1.Murat derhal İstanbul ve Edirne yakınlarına varıncaya kadar baskınlar yaptılar ki Rumlar, Edirne’den çıkamaz oldular. İPSALA dışına çıkan gaziler yine bol ganimet alıp İPSALA’ya dönerlerdi….”
Evliya Çelebi, gezileri sırasında Bolayır ve Kavak’ı ziyaretlerinde sonra İPSALA’ya tekrar gelir. Kaynak Köyü dibinden “Eksmil” Kalesi’nin dibinden geçerek İPSALA’ya gelirler. Evliya Çelebi burada şunları yazmış :
“Eksmil Doğusunda mamur köyler içinden geçip İPSALA KALESİi’ne geldik. Hicri 758 (Miladi 1356) senesinde burayı Edirne Kralı elinden Gazi Süleyman Paşa fethedip Cuma Namazını burada kıldığından “İptida Sala”–Önce Namaz-dan kısaltma olarak adı “İPSALA” kalmıştır. Fethinden sonra Rumların eline düştüyse de tekrar 1.Murat zamanında Lala Şahin Paşa tarafından geri alınmıştır…”
“Hala Rumeli eyaletinde 150 akçelik kazadır. Yeniçeri serdarı, sipahi, kükhüda yeri vardır. Meriç, Tunca ve Arda nehirlerinin birleştikleri geniş ve verimli yerde şirin bir şehir olup Farecik şehrinin doğu tarafında ve ovaları bir konak kadar bir mesafededir. İPSALA’dan Farecik’e gitmek isteyen buradan gemilere, sallara binip karşıya yarım saatte ulaşırlar. Deniz gibi bir nehirdir…”
